براساس‌ماده‌هفت‌اساسنامه‌بنیاد مسکن‌انقلاب‌اسلامی
مصوب‌مورخه17/9/66 مجلس‌شورای‌اسلامی
فصل‌اول: کلیات
ماده1) مفاهیم‌برخی‌از واژه‌های‌بکار رفته‌در این‌آئین‌نامه‌به‌قرار زیر میباشد:
الف - «روستا» - روستا مجموعه‌ای‌است‌زیستی(مسکونی‌تولیدی) که‌رابطه‌ارگانیکی‌باطبیعت‌ومجموعه‌های‌روستایی‌و شهری‌همجوار خود داشته‌باشد وحدود آن‌براساس‌مواد2 و3 قانون‌تعاریف‌‌تقسیمات‌کشوری‌تعیین‌می‌گردد،
ب - «منطقه‌روستایی» عبارت‌است‌از حوزه‌تاثیرگذار و یا تأثیرپذیر از روستا در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فیزیکی.
ج - «طرح‌هادی‌روستا» عبارت‌است‌از طرح‌تجدیدحیات‌و هدایت‌روستا با لحاظ‌ابعاد اقتصادی، اجتماعی‌و فیزیکی.
د - «شورای‌مرکزی» اختصاراً به‌‌مفهوم‌شورای‌مرکزی‌‌بنیاد مسکن‌بکار رفته است.
ر - «شورای‌تصویب» اختصاراً به‌مفهوم‌شورای‌تصویب‌طرحهای‌هادی‌استان‌بکار رفته‌است.
س«بنیاد» اختصاراً به‌مفهوم‌بنیاد مسکن‌انقلاب‌اسلامی‌بکار رفته‌است.
و - «مشاورین» عبارتند از افرادحقیقی‌وحقوقی متعهد و متخصصی‌‌که‌برای‌مدتی معین‌جهت‌تهیه‌طرح‌هادی‌روستاهای‌مشخص‌با عقد قرارداد با این‌نهاد همکاری‌می‌نمایند.
ماده2) اهداف‌طرحهای‌هادی‌بشرح‌زیر است:
الف - ایجادزمینه‌توسعه‌وعمران‌روستاها باتوجه‌به‌شرایط‌فرهنگی- اقتصادی‌اجتماعی.
ب - تأمین‌عادلانه‌امکانات‌از طریق‌ایجاد تسهیلات‌اجتماعی، تولیدی، رفاهی.
ج - هدایت‌وضعیت‌فیزیکی‌روستا.
د - ایجاد تسهیلات‌لازم‌جهت‌بهبودمسکن‌روستائیان‌و خدمات‌محیط‌زیستی‌و عمومی.
فصل‌دوم: مراجع‌استصوابی
ماده3) «شورای‌مرکزی‌بنیادمسکن» - این‌شوراکه‌درماده10 قانون‌اساسنامه‌بنیاد مسکن‌تعریف‌شده‌در مرکز تشکیل‌و دارای‌یک‌کمیته‌فنی‌بررسی‌طرحها میباشد.
ماده4) وظایف‌شورای‌مرکزی‌در ارتباط‌با طرحهای‌هادی:
الف - تصویب‌ضوابط‌فنی‌و عمومی‌طرحهای‌هادی.
ب - تصویب‌طرحها و برنامه‌های‌سالانه‌تهیه‌و اجرای‌طرحهای‌هادی.
ج - هماهنگی‌بین‌برنامه‌ها و طرحهای‌وزارتخانه‌های‌مربوط‌با طرحهای‌هادی.
د - بررسی‌زمینه‌مشارکت‌بانکها و دیگر سازمانهای‌اجرایی‌در تهیه‌و اجرای‌طرحهای‌هادی.
هـ - تصویب‌عناوین‌طرحهای‌تحقیقی‌و ارجاع‌آن‌به‌کمیته‌فنی‌یا مجاری‌ذیربط‌جهت‌اقدام.
و - تصویب‌مدلها و الگوهای‌توسعه‌روستاهای‌مناطق‌مختلف‌کشور و ابلاغ‌آن
تبصره) جزئیات‌‌مربوط‌به‌نحوه‌گردش‌کار شورای‌مرکزی‌وکمیته‌فنی‌ودبیرخانه‌ضمن‌آئین‌نامه‌داخلی‌‌که‌‌به‌تصویب‌شورای‌مرکزی‌خواهد رسید تعیین‌میگردد.
ماده5) «شورای‌تصویب‌طرحهای‌هادی» - این‌شورا مرکب‌از استاندار و یا معاون(عمرانی‌‌یا برنامه‌ریزی) استانداری‌و مدیران‌بنیاد مسکن و جهاد سازندگی‌استان‌و ادارات‌کل مسکن‌و شهرسازی، کشاورزی، برنامه‌و بودجه‌استان‌به‌سرپرستی‌استاندار تشکیل‌گردیده ودارای‌یک‌کمیته‌فنی‌بشرح‌زیر است.
کمیته فنی‌طرحهای‌هادی‌مرکب‌از نمایندگان‌بنیاد مسکن، جهاد سازندگی، وزارت‌برنامه‌و بودجه، وزارت‌کشاورزی‌و دفتر فنی استانداری‌بمنظور بررسی‌و تأثیر طرحهایپیشنهادیو ارائه‌آن‌به‌شورای‌تصویب‌تشکیل‌میگردد.
ماده6) وظایف‌شورای‌تصویب‌عبارتست‌از:
الف - -بررسی‌اولویت‌روستاهایی‌که‌باید برای‌آنها طرح‌هادی‌تهیه‌شود براساس جمعیت‌موجود، به‌ویژه‌پیش‌بینی‌امکانات‌توسعه‌آنها، زمینهای‌کشاورزی، بافت و مشکلات‌روستا.
ب - تصویب‌طرحهای‌هادی‌پیشنهادی‌تهیه‌شده‌بوسیله‌مشاورین‌و دفاتر تهیه‌طرحهای‌هادی‌بنیاد مسکن.
ج - ایجاد هماهنگی‌بین‌ارگانها و سازمانهای‌ذیربط‌جهت‌اجرای‌طرحهای‌مصوب
د - ایجاد زمینه‌مشارکت‌مردم‌در طراحی‌و اجراء طرحهای‌هادی.
هـ - ایجاد هماهنگی‌بین‌طرحهای‌هادی‌و طرحهای‌جامع‌سرزمین‌و منطقه‌ای.
و - نظارت‌و پیگیری‌اجرای‌طرحهای‌مصوب.
تبصره) کلیه‌مصوبات‌شورا با اکثریت‌حاضرین‌معتبر است‌و طرح‌باید حائز حداقل‌سه‌رای‌باشد.
فصل‌سوم: وظایف‌بنیاد مسکن
ماده7) بنیاد مسکن‌انقلاب‌اسلامی‌براساس‌قانون‌وظایف‌زیر را بعهده‌دارد.
الف - هماهنگی‌اجرایی‌در زمینه‌انتخاب‌مشاور و گروه‌اجرایی‌تهیه‌طرح‌و ابلاغ‌کار به‌آنان.
ب - عقد قرارداد با گروه‌اجرایی‌تهیه‌طرح‌و مشاورین.
ج - بررسی‌فنی‌مقدماتی‌طرحهای‌تهیه‌شده.
د - اداره‌کمیته‌فنی‌وابسته‌به‌شورای‌مرکزی‌و شورای‌تصویب.
هـ - دبیرخانه‌شورای‌مرکزی(در ارتباط‌با طرحهای‌هادی) و شورای‌تصویب.
تبصره) کلیه طرحهایپیشنهادیو ضوابط‌‌و‌آئین‌نامه‌های‌اجرایی‌‌توسط‌‌دبیرخانه‌های‌مربوطه‌به‌شوراهای‌اخیرالذکر ارائه‌میگردد.
و - ابلاغ‌طرحهای‌تصویب‌شده‌به‌مبادی‌ذیربط.
ز - تهیه‌و تأمین‌اعتبارات‌مورد نیاز طرحهای‌هادی.
ح - اقدام‌و اجرای‌طرحهای‌فیزیکی‌تهیه‌شده‌با همیاری‌مردم.
ط - کلیه اقدامات‌لازم‌در زمینه بهبود شرایط‌ساخت‌‌در روستا براساس‌‌طرح مصوب.
فصل‌چهارم: تهیه‌و اجرای‌طرحهای‌هادی
ماده8) «شناخت‌وضع‌موجود» - شناسایی‌و مطالعه‌وضع‌موجود در ابعاد منطقه‌و روستا به‌شرح‌زیر صورت‌می‌گیرد.
الف) شناسایی‌منطقه‌عبارتست‌از شناسایی‌اجمالی‌عوامل‌طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی‌وفیزیکی‌براساس‌الگوهای‌پیش‌‌فرضی‌و ضوابط‌بنیاد مسکن.
ب) «شناسایی‌روستا» - در این‌بخش‌از مطالعات‌تأثیر شرایط‌و عوامل‌طبیعی‌زمینهای‌اطراف‌روستا و تأثیر طول‌و عرض‌جغرافیایی، عوارض‌طبیعی، وضع‌خاک، شیب‌زمینها، پوشش‌نباتی‌و عوامل‌اقلیمی‌در مسائل‌زیست‌محیطی در قالب‌الگوهای‌فوق‌الذکر مورد بررسی‌ومطالعه‌قرار گرفته‌و کاربرد آنهادرجهت‌تکامل‌زیست‌‌محیطی‌انسان‌مشخص‌و ارائه‌میگردد. ضمناً در رابطه‌با وضعیت‌کالبدی‌روستا، بازتاب‌فعالیتهای‌انسانی‌در محدوده‌حوزه آبخیز و منابع‌طبیعی‌روستا (کشاورزی، باغداری، دامداری) و فعالیتهای‌معدنی‌و صنعتی(معادن‌و کارگاههای‌صنعتی‌کوچک‌و بزرگ) و نیز فعل و انفعالات‌شکل‌گیری‌اماکن‌در آبادی(نظیر واحدهای‌مسکونی، باغات‌درون‌آبادی‌اماکن‌اجتماعی‌مذهبی، بهداشتی‌آموزشی، تجاری، خدماتی‌و راههای‌ارتباطی) بر روی‌شرایط‌کالبدی‌روستا و حوزه‌نفوذ آن‌بمنظور تکامل بخشی‌وفراهم‌نمودن‌شرایط‌مناسبتر زیست‌مورد مطالعه‌قرار می‌گیرد.
ماده9) «تعیین‌ضوابط‌وارائه‌پیشنهادات‌در راستای‌اهداف‌فوق‌الذکر و تعیین‌محدوده‌برنامه‌مورد نیاز» بمنظور دستیابی‌بر محورهای‌اصلی‌طراحی، پیشنهادات‌و ضوابط‌کلی‌زیر ارائه‌میگردد.
الف) ارائه‌پیشنهادات‌‌بمنظورتعیین‌جهات، رشداقتصادی، اجتماعی‌و کالبدی‌روستا.
ب) ارائه‌پیشنهادات‌توسعه‌فیزیکی‌در وجوه‌سه‌گانه‌فوق.
ماده10) «تهیه‌طرح‌هادی» پس‌از دستیابی‌بر محورهای‌طراحی‌وتعیین‌ضوابط‌توسعه، طرحهای‌‌اصلاحی‌در دو بخش‌غیرفیزیکی‌و فیزیکی‌بشرح‌زیر ارائه‌میگردد.
الف) «طرحهای‌غیرفیزیکی» - این‌بخش‌از طرحها عمدتاً بصورت‌ارائه‌برنامه‌و جایگاه‌فیزیکی‌آنها در حوزه‌نفوذ روستا مطرح‌شده‌و لازمه‌اجرای‌آن، هماهنگی و مساعدت‌دیگر ارگانهای‌اجرایی‌دست‌اندرکار کشور میباشد.
برنامه‌های‌مذکور عبارتند از:
- برنامه‌ها و جایگاه‌افزایش‌تولیدات‌روستایی‌از طریق‌بکارگیری‌هرچه‌بیشتر آب‌و خاک‌در منابع‌و کشاورزی.
- برنامه‌ها و جایگاه‌خدمات‌عمومی‌بمنظور ایجاد تعادل‌بین‌فضاها، امکانات، عملکرد و نیازهای‌کمی‌و کیفی‌جمعیت‌روستا.
- برنامه‌ها و مکان‌یابی‌و گزینش‌مراکز استقرار جمعیت‌از طریق‌هماهنگیهای‌لازم‌با روستا.
- برنامه‌ها و جایگاه‌شبکه‌مراکز تأسیسات‌عمومی‌روستا.
ب) «طرحهای‌فیزیکی» - این‌بخش‌از طراحی‌عمدتاً موقعیت‌کالبدی‌و بهبود وضع‌موجود روستا را در بر گرفته‌و شامل‌طرحهای‌زیر است:
- طراحی‌جهت‌گسترش‌و جایگزینی‌فضاهای‌لازم‌باتوجه‌به‌جمعیت‌تا 10 سال‌آینده‌روستا.
- تنظیم‌شبکه‌های‌ارتباطی‌خارج‌و داخل‌روستا.
- طرح‌دفع‌آبهای‌سطحی‌و بکارگیری‌آنها در توسعه‌منابع‌طبیعی، کشاورزی‌و صنایع‌مفید.
- طراحی‌سیستم‌های‌فاضلاب(در صورت‌لزوم).
- ارائه‌‌تیپ‌های مناسب مسکن‌با بهره‌گیری‌کامل‌از الگوهای‌محلی‌و متناسب‌با ابعاد خانوار با اتکای‌بر تکنولوژی‌مناسب‌ساخت‌و ساز.
- ارائه‌برنامه‌زمانبندی‌اجرایی‌طرح.
- تهیه‌نقشه‌های‌اجرایی(نقشه‌های‌فاز 2) در حد نیاز دستگاههای‌اجرایی‌و یا عوامل‌محلی‌بمنظور هدایت‌مسائل‌اجراء.
ماده11) «اجرای‌طرحهای‌مصوب‌و نظارت‌بر آن» - بنیاد مسکن‌باتوجه‌به‌اصل‌عدم‌مداخله‌مستقیم‌در اجرا و با اتکاء به‌مشارکتهای‌مردمی‌به‌ترتیب‌زیر انجام‌وظیفه‌می‌نماید.
الف) ایجاد زمینه‌مشارکت‌بانکها و صندوقهای‌قرض‌‌الحسنه‌و فراهم‌نمودن‌تسهیلات‌مالی.
ب) ارائه‌خدمات‌فنی‌و تخصصی‌در زمینه‌نظارت‌و تهیه‌ماشین‌آلات‌سنگین‌در رابطه‌با طرح‌فیزیکی.
ج) ایجاد بستر مشارکت‌مردم‌و سازماندهی‌نیروهای‌محلی‌در رابطه‌با تهیه‌و اجرای‌طرح.
د ) نظارت‌بر نحوه‌هزینه‌وامها متناسب‌با طرحهای‌تهیه‌شده.
هـ ) تفکیک‌و واگذاری‌زمین‌به‌افرادی‌که‌به‌نحوی‌مسکن‌آنها در طرح‌پیشنهادی قرارمی‌گیردبراساس‌تبصره3ماده4قانون‌اساسنامه‌بنیاد مسکن.
تبصره) کلیه‌‌عملیات‌‌طراحی‌و اجرا با مشارکت‌و همفکری‌مردم‌صورت‌‌می‌گیرد.
فصل‌پنجم: روش‌تهیه‌و تصویب‌طرح‌هادی
ماده12) «تصویب‌و ابلاغ‌ضوابط‌به‌استان» - ضوابط‌و قوانین‌مربوط‌به‌انتخاب‌و معرفی‌روستا توسط‌دبیرخانه‌شورای‌مرکزی‌تهیه‌و پس‌از تصویب‌شورای‌مذکور به‌استانها ارسال‌میگردد.
ماده13) «انتخاب‌مشاور» - مشاورین‌داوطلب‌همکاری‌با بنیاد توسط‌دبیرخانه‌شورای‌تصویب‌معرفی‌و با نظر بنیاد مرکز انتخاب‌میگردند.
ماده14) «تشکیل‌تیم‌کارشناس» - دفتر تهیه‌طرحهای‌هادی‌میتواند با استفاده‌از متخصصین‌و سازماندهی‌نیروهای‌دانشجویی‌گروههای‌کارشناسی‌تشکیل‌داده‌و طرح‌هادی‌برخی‌روستاها را مستقیماً تهیه‌نماید.
ماده15) «کنترل مراحل‌مختلف‌طرح» - مطالعات انجام‌شده‌توسط‌مشاور در مراحل‌مختلف‌توسط‌دفترتهیه‌طرحهای‌هادی‌بنیاد مرکز و استان‌کنترل‌و تایید میگردد.
ماده16) «تصویب‌طرح‌تهیه‌شده» - طرحهای‌ارائه‌شده‌بوسیله‌دبیرخانه‌شورای‌تصویب«بنیاد استان» در شورای مذکور مطرح‌و پس‌از بررسیهای‌لازم تصویب‌‌میگردد.
تبصره) درصورت‌عدم تاییدوتصویب‌‌طرح‌‌پیشنهادی‌‌مشاورموظف‌‌به اصلاح‌آن‌است.
ماده17) «ابلاغ‌طرح» - طرح‌تصویب‌شده‌توسط‌بنیاد مرکز به‌استانداری‌و بنیاد استان‌جهت‌اجراء ابلاغ‌میگردد.
فصل‌ششم: تأمین‌اعتبارات‌تهیه‌و اجرا
ماده18) بودجه‌تهیه‌طرح‌هادی‌از منابع‌زیر تأمین‌و هزینه‌میگردد.
الف) اعتبارات‌بنیاد مسکن‌انقلاب‌اسلامی
ب) اعتبارات‌پیش‌بینی‌شده‌در قانون‌بودجه‌هر سال
تبصره) تخصیص‌بودجه‌تهیه طرح‌و چگونگی‌هزینه‌آن‌توسط‌دفتر مرکزی‌بنیاد تعیین‌میگردد.
آئین‌نامه‌فوق‌مشتمل‌بر 18 ماده‌و 6 تبصره‌در جلسه‌مورخ15/4/67 شورای‌مرکزی‌بنیاد مسکن‌انقلاب‌اسلامی‌تصویب‌و متعاقباً در تاریخ18/7/67 به‌تایید وزیر محترم‌مسکن‌و شهرسازی‌رسیده‌است